معرفی کتاب

صفحه خانه


مروری بر تاریخچه سرشماریها و آمارگیری های ایران و جهان از دیرباز تا کنون - اثر زنده‌یاد غلامرضا هوشمند فینی

تصویر جلد کتاب

میرزا عبدالغفار نجم الدوله (نجم الملک) تولد ربیع الاول ١٢٥٥-وفات ١٤ جمادی الاول ١٣٢٦ هجری قمری فرزند آخوند ملّا محمد اصفهانی.

اوبه تشویق علی قلی میرزا اعتضاد السلطنه در زمرۀ شاگردان مدرسه درالفنون در آمد و در این مدرسه در محضر معلمان فرنگی زبانهای بیگانه را آموخت و با ریاضیات جدید عصر خود هم آشنایی کامل پیدا کرد و کم کم از تعلّم به تعلیم پرداخت و به طوری که خود می نویسدقبل از سن بیست سالگی به تدریس علوم ریاضی در دارافنون مشغول شده و معلّم کل علوم ریاضی آن مدرسه گردید.

***

(روزنامه) اطلاعات شنبه یازدهم اسفندماه ١٣١٨

تهران در بامداد جمعه دهم اسفندماه ١٣١٨ :

آفتاب تازه از افق بالا آمده بود. نسیم سردی از جانب البرز شروع به وزیدن کرده، اثر حرارت خورشید را خنثی می کرد. سکوت کامل و مخصوصی در سراسر شهر حکمفرما بود. مغازه ها بسته، کوچه ها خالی، خیابانها خلوت و جز برف و یخ بندان چیز دیگری دیده نمی شد، در این حالت همین که سرشمار به در خانه ای می رسید برای اینکه افراد خانواده از خواب نپریده ناراحت نشوند، آهسته و به نوبت در می زدند و در صورتیکه پس از چند بار در زدن جوابی نمی آمد از آنجا موقتاً صرفنظر کرده به خانه هایی که افراد آن سحرخیزتر بودند مراجعه می کردند، در مقابل این مساعدت مردم نیز با کمال میل و مهربانی از مامورین استقبال می کردند.

خانواده هایی که دستور سرشماری را قبلاً در روزنامه دیده و می دانستند سرشماری آن ها درچه ساعتی خواهد شد از پیش وسایل کار را فراهم کرده و در نخستین دق الباب با گشاده رویی در را باز کرده چراغ می آورند و با مهربانی پاسخهای لازم را می دادند.

 

مطلب از پشت جلد کتاب

معرفی کتاب:

 

 

مروری بر تاریخچه

سرشماری ها و آمارگیری های ایران و جهان از دیرباز تاکنون

 

اثر زنده یاد غلامرضا هوشمند فینی

 

 

از انتشارات: سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران

 

۵۲۵ صفحه - چاپ دوم: ۱۳۸۵

 

تهیه این کتاب از:

 

خرید این کتاب از سایت آدینه بوک


با اندکی تفکر می توان متوجه شد که آمار از خانواده به عنوان کوچکترین واحد جامعه شروع می شود و در پی شهر و کشور حتی مناطق کلان جغرافیایی قاره ها و جهان را فرا می گیرد.

اگر در یک خانواده، آماری از مصرف بهینه ی مواد اولیه ی غذایی در هفته، ماه و سال داشته باشیم صرفه جویی قابل توجهی را شاهد خواهیم بود و تعمیم آن در سطح شهر و کشور رقم قابل توجهی در بودجه ی مملکت در زمینه های گوناگون اقتصادی خواهد شد. طرح برنامه های گوناگون کوتاه و دراز مدت کمترین خطا و هدر دادن سرمایه گذاری ها را به همراه خواهد داشت. نه دچار کمبود و گرانی و نه مواجه با فراوانی بیش از حد و ورشکستگی سرمایه گذار خواهیم شد.

آشنا شدن به تاریخچه ی سرشماری و آمارگیری های گوناگون به مصداق «تاریخ چراغ راه آینده است»، تجربه های ارزشمندی را به مسئولان سازمان های مربوطه ارائه خواهد کرد.

 

کتاب معرفی شده که نتیجه ی یک عمر تجربه و پژوهش استاد هوشمند است، در نوع خود و شیوه ی نگارش نخستین کتابی است که با اضافات و اطلاعات جدید پس از ده سال گذشت از چاپ اول، در چاپ دوم به سال ١٣٨٥ منتشر شده و در هفت فصل، در ٣٥٧ صفحه اصلی و ١٦٨ صفحه ضمایم و تصاویر جالب و گوناگون اسناد، در مجموع ٥٢٥ صفحه در قطع ٢٣*١٦ به صورت زیر تهیه شده است:

بخش اول

فصل اول: تاریخ سرشماری در جهان و ایران قبل از دوران ناصری

چارچوب تئوری های جمعیت

مالتوس

بعضی از انتقادات بر مالتوس

تشکیلات نظامی

نمودار شماره ١- امور اداری و درآمد مردم در زمان فرمانروایی کریم خان زند

تهران در عهد شاه عباس

تهران پایتخت آغا محمد خان

سکنه

تقسیمات اداری ایالات و ولایت

شهر تبریز

وضعیت جمعیت در سایر شهرهای ایران

نظریه روس ها

فصل دوم: دوران ناصری

بخش اول: اولین سرشماری به طریق علمی

الف) میرزا عبدالغفار

ب) میرزا عبدالغفار و دارالفنون

ج) عبدالغفار و نجوم و تقویم

د) عبدالغفار و نقشه تهران و نفوس تهران

اولین سرشماری جمعیت تهران

مسکن و فعالیت

توزیع مکانی جمعیت

مهاجرت

توزیع جمعیت بر حسب سن و جنس

پیروان ادیان مختلف

موقعیت شغلی و اجتماعی

تأسیسات شهری و اماکن عمومی

عده بیوت دارالخلافه ناصری

خلاصه تعداد نفوس

اول. ارک مبارک سلطانی

دوم. محله عودلاجان

سوم. محله چالمیدان

چهارم. محله سنگلج

پنجم. محله بازار

ششم. محلات خارج از شهر

دومین سرشماری جمعیت شهر تهران

شرح محدوده محلات تهران

سند شماره 1

فصل سوم: سرشماری های بعد از دوران ناصری

بخش اول: بعد از کودتای ١٢٩٩ شمسی

محله دولت

محله سنگلج

محله بازار

محله چالمیدان

محله عودلاجان

بخش دوم

فصل چهارم: سرشماری های بعد از کودتای ١٢٩٩ شمسی

تهران از نظر آمار و ارقام (سرشماری ١٣٠١ هـ.ش)

موقعیت جغرافیایی - آثار جوّیه و آب و هوای شهر تهران

فصل پنجم: اسناد

سند ٢،٣،٤،٥

احصائیه نفوس شهر تهران و حومه متصل به آن

تعریف احصائیه و فواید آن

سرشماری در ایران

نظامنامه سرشماری - در اصول سرشماری

وظایف مأمورین سرشماری

طرز اجرای سرشماری

ترتیب نمره کردن خانه ها

اسم گذاری کوچه ها

تقسیم خانه ها به مناطق و تشکیل منطقه های سرشماری

خلاصه عملیاتی که مأمور سرشماری باید نصب العین خود قرار دهد

تدوین کتابچه پیش بینی

نفوسی که احصاء علیحده دارند

ترتیب توضیع اوراق

استرداد اوراق

تدوین ورقه خانه

در تطبیق مندرجات اوراق

رسیدگی و تطبیق اوراق شخصی از نقطه نظر مشاغل

تصحیح اشتباهاتی که در اوراق شخصی و اظهارنامه های افراد و اوراق خانوار پیش می آید

قواعد سرشماری

سرشماری بر حسب احصائیه خانه ها

سند شماره ٦،٧

وضعیت اوراق اظهارنامه ها و اقداماتی که جهت اصلاح آنها شده است

دفاتر سجل ولدیتی و دفاتر سنواتی مشمولین

احصائیه سرشماری

اختلافات با نظام وظیفه «تسهیلات جهت عمل سربازگیری»

کلاس اداره احصائیه

اعضا

احصاء اتباع ایرانی مقیم خارج

سرشماری ١٣١٨ تهران و نقش شهربانی

تصویب نامه هیئت وزیران در ٦ آبان ١٣١٨

مأمورین سرشمار

دستور سرشماری (تهران و حومه)

در تهران جمعیت حاضر و مقیم سرشماری خواهد شد

نامگذاری کوچه ها و شماره گذاری اماکن

کتابچه پیش بینی

تعیین مناطق سرشماری

کلاس های اختصاصی

نفوسی که حساب جداگانه دارند

پاکت های خانوار

توزیع برگ های شخصی

استرداد و جمع آوری برگ ها

الصاق برچسب

استخراج

بخش سوم

فصل ششم: سرشماری های بعد از شهریور ١٣٢٠

سرشماری ١٣٣٥

کل جمعیت

سرشماری عمومی ١٣٤٥

سرشماری ١٣٥٥

گسترش سازمان مرکز آمار ایران

مؤسسه آموزش عالی آمار

سازمان اداره کل آمار عمومی در سال ١٣٤٠

بخش چهارم

فصل هفتم: سرشماری های بعد از انقلاب

سرشماری عمومی کشاورزی ١٣٦٧

آمارگیری جاری جمعیت سال ١٣٧٠

فهرست اعلام

ضمایم؛ شامل تصاویر، اسناد، مدارک، نقشه و غیره


اطلاعات کتاب:

نام کتاب: مروری بر تاریخچه سرشماریها و آمارگیری های ایران و جهان از دیرباز تاکنون

ناشر: سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران

به کوشش: غلامرضا هوشمند فینی

چاپ اول: ١٣٧٥

چاپ دوم: ١٣٨٥

560 صفحه، مصور، جدول، نمودار

شابک: 9-143-338-964 ISBN

لیتوگرافی، چاپ و صحافی: مدیریت چاپ و انتشارات مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی

نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، روبه روی خیابان پاکستان، سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران

 

مطالب مرتبط

خرید این کتاب از آدینه بوک

● همچنین ببینید:

   آثار دیگر با همکاری زنده یاد غلامرضا هوشمند فینی: کتاب نگاهی به تهران از آغاز تاکنون و اطلس شهرستان شمیران

 


بازگشت به صفحه خانه          سایتهای مرتبط

ناشران و فروشگاه ها

استفاده از مطالب این سایت با ذکر دقیق منبع مجاز است. همه حقوق برای مؤلف و ناشرین محفوظ است.